Risicoanalyse oppakken: Vier stappen om investeringen en incidenten te balanceren

Heel wat inschattingen zijn gebaseerd op buikgevoel. Door wat je hoort, leest en rondom je ziet, ga je risico’s meer of minder accuraat aanpakken. Maar onthoud dat angst een slechte raadgever is. Je baseert je best op effectieve data. Met een risicoanalyse meet je het onbekende, zodat je die elementen vervolgens kunt beheersen. Pak je deze opgave aan, dan ben voorbereid wanneer incidenten vroeg of laat opduiken. Wacht dus niet met maatregelen treffen tot een incident zich heeft voorgedaan, want de schade kan je zuur opbreken. En dat neemt een organisatie best serieus op!

Risicoanalyse in ‘t kort:

1. Risico’s inventariseren
2. Kansberekening van de risico’s
3. Inschatting van elk risiconiveau en de eventuele impact
4. Maatregelen treffen (OFEM)

Stap 1: risico’s inventariseren

Voor je aan de slag gaat met veiligheidsmaatregelen, breng je eerst grondig de risico’s in kaart, raadt Emiel De Smet aan. Je inventariseert voor álle potentiële risico’s of dit risico zich kan voordoen. Het antwoord is eenvoudig: ja of nee. Denk hierbij niet alleen aan courante risico’s zoals diefstal, brand, staking, hacking of vandalisme, maar neem ook zaken mee zoals afgesloten gastoevoer, oorlog, spionage, bommelding of een vliegtuigcrash. Wat kan er allemaal op het terrein voorkomen?

Stap 2: kansberekening op de risico’s

Als je alle ja’s hebt opgelijst, ga je deze vervolgens evalueren op het vlak van probabiliteit. Hoe denkbaar is het dat elke risico zich voordoet? Heel denkbaar of 70%, gemiddeld of 50% of is de kans zeer gering en dus slechts 10%?

Een risicoanalyse doe je trouwens best niet alleen, maar toets je verder af met meerdere mensen in het bedrijf. Je zou ervan versteld staan hoe collega’s in een andere afdeling een andere kijk op de risico’s kunnen hebben, omdat ze een ander onderdeel van de organisatie beheersen.

Stap 3: inschatting van elk risiconiveau

Stel dat het incident zich toch voordoet, welke schade brengt het dan met zich mee? Dat is de volgende vraag die je je stelt na de kansberekening. Een vliegtuigcrash voor een bouwwerf is dan wel weinig denkbaar, maar de gevolgen kunnen desastreus zijn. Zowel op materieel vlak, als op menselijk vlak. Level 5 is een risico met verstrekkende gevolgen, level 1 heeft slechts een lage impact.

Als je weet dat de ene bouwwerf de andere niet is, besef je meteen waarom een risicoanalyse geen standaard document kan zijn. Hoe kenmerkt de omgeving van de werf zich? In welk stadium is het project: staat er veel kostbaar materiaal, zijn er graafwerken aan de gang? Dat maakt een verschil in het potentieel verlies. En wat met de macro-economische trends? Hoe snel kan de schade verholpen worden? Of is er een mogelijke cascade aan kosten? Vergeet ten slotte ook mogelijke imagoschade niet. Security is een houding. Je moet alles durven in ogenschouw nemen, want “Murphy” kan altijd opduiken.

Daarnaast kan risico a veelvuldiger voorkomen dan risico b. Breng daarom de frequentie van de voorvallen mee in kaart. Al deze info samen biedt je een interessante matrix om verdere maatregelen te overwegen. En die maatregelen hoeven niet meteen grote investeringen te zijn. Ze kunnen net zo goed uitmonden in het uittekenen van een scenario.

Stap 4: maatregelen treffen (OFEM)

Nu je een meetbare tool in handen hebt, kun je maatregelen implementeren. Welke zwakke punten wil je afdekken? Van één ding moet je sowieso uit gaan: er zullen altijd zaken zijn die je moet aanvaarden. Een percentage van de risico’s kun je nooit helemaal afdekken. Emiel De Smet verwijst hiervoor bijvoorbeeld naar de franchise van een wagen. Dat laatste kleine percentje moet je aanvaarden, maar met een aantal maatregelen kun je al veel leed voorkomen.

a. Organisatorische maatregelen om incidenten te vermijden

Soms is een organisatorische maatregel voldoende om een risico te beheersen. Denk aan goede gewoontes of een interne afspraak of procedure die je regelmatig communiceert. Zo is de verplichting van beschermende kledij een voor de hand liggende maatregel op een werf, maar denk ook aan:

• een inventaris bijhouden van het werfmateriaal,
• ‘wat als’-procedures voor alle mogelijke scenario’s,
• regelmatige brandoefeningen en een cultuur die deze waardeert,
• het merken van werfmateriaal met een herkenbaar symbool en
• het bewaren van sleutels in een afgesloten en bemande ruimte.

b. Fysieke maatregelen

Naast organisatorische maatregelen heb je uiteraard ook fysieke aanpassingen nodig op een bouwwerf. We denken hierbij aan:

• Werfhekkens met degelijke sloten,
• duidelijk gesignaleerde uitgangen en evacuatieroutes,
• tourniquet toegangsdeur,
• werfdoeken die de inkijk bemoeilijken en
• werkkledij die de identiteit van het bedrijf accentueert.

c. Elektronische maatregelen

Daarnaast bestaan heel wat elektronische hulpmiddelen om risico’s te vermijden of om de gevolgen ervan te beperken. Denk aan:

• camerabewaking ter hoogte van de werfcontainer en het verzamelde materieel,
• inbraakdetectie aan de toegangspunten,
• elektronische aanwezigheidsregistratie met badge
• gps-trackers en
• opvallende verlichting.

d. Meldingsmaatregelen

Tot slot kun je door contact te nemen met buren en politiediensten ook een waaier aan risico’s verhinderen. Wanneer de lokale hulpdiensten info hebben over de werf, kan kostbare tijd gewonnen worden. En denk eraan om de contactgegevens van de werfverantwoordelijke bij de buren te melden. Zo kan verdacht gedrag al snel gemonitord worden of kun je geruchten opvangen en neutraliseren voor een en ander uit de hand dreigt te lopen.

Wanneer investeer je in veiligheidsmaatregelen?

Risicomanagement is een permanente activiteit. Het stopt niet om 17 uur. Om het duurzaam te benaderen, moet je het eerst en vooral serieus nemen. Zorg vervolgens dat je de problematiek kent en stel je dan de vraag: kan ik het verantwoorden als ik hiervoor niets onderneem? Voor facetten waar je niet alle kennis in huis hebt, doe je er goed aan externen in te schakelen. Zo kan een consultant je helpen om risico’s in kaart te brengen en oplossingen uit te werken.